W okresie lockdownu, który został wprowadzony w marcu 2020 r. w związku z pandemią COVID-19, a w swojej głównym zakresie został zakończony wraz z rozpoczęciem roku szkolnego i akademickiego 2021/22, w edukacji udało się wdrożyć i upowszechnić wiele technologii cyfrowych. Podstawowym osiągnięciem tego okresu było zastąpienie zajęć prowadzonych w tradycyjnej formie w pomieszczeniach szkół podstawowych, średnich oraz wyższych zajęciami prowadzonymi w sposób zdalny. Uczniowie i studenci oraz nauczyciele codziennie korzystali z technologii cyfrowych, które zapewniają powszechne usieciowienie działalności społeczno-gospodarczej (connectivity).
Dysponujemy pierwszymi podsumowaniami, jakie zmiany jakościowe wystąpiły w edukacji w okresie lockdownu. Stajemy przed ważnym etapem znalezienia odpowiedzi na pytanie, jak bardzo mają się zmienić formy, ale także treści, programów edukacyjnych, kiedy z różnorodnych technologii cyfrowych w edukacji chcemy skorzystać, bo jest taka możliwość, a nie z tego powodu, że była taka konieczność.
Eliminacja rygorów panujących w lockdownie jest ogromnym wyzwaniem dla działania w kolejnych miesiącach. Każdy, kto współtworzy proces dydaktyczny, może poszukiwać rozwiązań, które uznaje za najlepsze, a następnie je stosować. Ale – nie można tego pomijać – istnieje pokusa, aby powrócić do starej rutyny i wyeliminować stosowanie technologii cyfrowych.
Szczególnie ważne staje się dostrzeżenie, że podstawową cechą transformacji cyfrowej jest nie tylko usieciowienie działania, ale także szansa uzyskania dwóch efektów:
Ponieważ proces dydaktyczny i badawczy cechuje daleko idąca decentralizacja, co wynika z dominującej roli nauczyciela i wychowawcy, a także badacza w tych procesach, to podstawowe znaczenie będzie mieć świadomy dobór technologii cyfrowych wykorzystywanych przez każdego pracownika placówek kształcenia i instytucji badawczych.
Zadaniem inicjatywy „Transformacja cyfrowa edukacji i badań” współtworzącej OEES EduLab jest upowszechnianie wiedzy o możliwościach wsparcia procesu edukacji przy wykorzystaniu technologii cyfrowych oraz propagowanie efektów ich wdrażania w szkołach wszystkich poziomów i rodzajów. Zastosowanie technologii cyfrowych staje się praktyką życia codziennego, a efekty w ogromnej mierze zależą od zachowania osób, które chcą i potrafią nimi się posługiwać, eliminując w wielu przypadkach lęki, że nie mają ku temu zdolności lub odpowiednio dużej wiedzy. Podstawowym warunkiem jest dostrzeżenie, że we współczesnym świecie możemy w większym zakresie rejestrować dane ustrukturyzowane i dane nieustrukturyzowane, a od ich wykorzystania zależy, czy modernizujemy procesy edukacji zgodnie z tymi możliwościami, jakie w erze cyfryzacji wszelkiej działalności daje przetwarzanie danych o każdej aktywności społeczno-gospodarczej.
W szkołach wyższych, gdzie obok kształcenia prowadzone są badania naukowe, technologie cyfrowe znajdują coraz większe znaczenie w projektowaniu i realizacji poszczególnych zadań. W ramach podjętej inicjatywy przewidziane jest upowszechnianie wiedzy o technologiach cyfrowych oraz propagowanie działań, które przyniosły już postęp w działalności badawczej w różnych dziedzinach nauki.
prof. dr hab. Wojciech Paprocki