Nr 5

Zarządzanie zielenią miejską w kontekście zmian klimatycznych

Zieleń, która jest bardzo ważną częścią tkanki miejskiej, we współczesnych mocno zurbanizowanych miastach podlega zmianom ze względu na różne czynniki zewnętrzne oraz wewnętrzne. Zmiany klimatyczne, które dotykają nas w coraz większym stopniu, wpływają na sposób myślenia o miejskiej zieleni.

Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie, optymalizując zarządzanie zielenią oraz jej pielęgnowanie, wprowadził wiele rozwiązań, które są odpowiedzią na problemy współczesnych miast w tym zakresie. Od 2017 roku rozpoczęliśmy wysiewanie łąk kwietnych, których powierzchnia w tym roku wynosi już około 30 ha, co równa się 43 boiskom piłkarskim. Łąki kwietne to kolorowa i pachnąca alternatywa dla monokulturowych trawników. Różne gatunki, faktury liści, kształty czy wysokości roślin składających się na przyjemną dla oczu łąkę sprawiają, że zapobiega ona parowaniu wody z podłoża, chroni przed erozją, wyłapuje pyły i zanieczyszczenia pochodzące ze spalin. Ponadto pozytywnie wpływa na tak pożądaną w mieście bioróżnorodność. Wiele gatunków roślin, często barwnie kwitnących przez cały sezon wegetacyjny, to zachęta dla potrzebnych w mieście zapylaczy oraz schronienie dla wielu gatunków zwierząt – drobnych ssaków czy owadów, które z kolei są bazą pokarmową dla ptaków.

Praktycznie bezśnieżna zima w mieście, sucha wiosna – niekiedy z bardzo wysokimi temperaturami – a później ulewne deszcze to warunki, do których trzeba się dostosować, dlatego tak istotne jest wprowadzenie zmian w pielęgnowaniu zieleni. Zmienione zostały standardy koszenia, które pozwalają na ochronę zieleni podczas coraz częściej występujących okresów suszy. Koszenie w mieście to kwestia pogodzenia względów bezpieczeństwa (koszenie torowisk, poboczy ścieżek rowerowych), funkcji rekreacyjnych (polany piknikowe w parkach) oraz ochrony miejskiej bioróżnorodności. Tereny, na których zachować trzeba bezpieczeństwo, koszone są raz na 4 tygodnie; tereny osiedlowe, skarpy, mniej uczęszczane parki koszone są 3 razy w sezonie, a wspomniane wcześniej łąki kwietne – raz (maksymalnie 2 razy) w sezonie już po wysianiu się nasion (tj. kiedy rośliny już przekwitną i ich nasiona wpadną w ziemię). Odejście od intensywnego koszenia to z jednej strony dostosowanie się do zmian, którym podlegamy, z drugiej zaś kompromis pomiędzy różnorodnymi funkcjami, jakie pełni miasto.

Ochrona miejskiej bioróżnorodności to wyzwanie, które ZZM realizuje na wielu płaszczyznach: różnorodne nasadzenia w parkach kieszonkowych, których tworzenie to miejska zielona akupunktura; rozwijany projekt „Drzewo sędziwe” to podkreślenie roli martwego drewna, które jest schronieniem oraz początkiem życia dla wielu gatunków roślin oraz zwierząt. Reagując na zmiany i mając świadomość, że miasto nie może rozwijać się w oderwaniu od praw rządzących przyrodą, ZZM w swoich działaniach realizuje ideę symbiozy człowieka z naturą. Myśl ta pozwala na zachowanie w polu widzenia sieci zależności, na których zerwanie mocno zurbanizowane miasta pozwolić sobie nie mogą.

Aleksandra Mikolaszek – pracuje w Zarządzie Zieleni Miejskiej w zespole Kraków w Zieleni, który zajmuje się animacją terenów zielonych oraz edukacją dzieci i dorosłych. Bierze udział w tworzeniu projektów, zachęcających mieszkańców do korzystania z miejskich terenów zieleni. Koordynuje inicjatywę lokalną, za pomocą której mieszkańcy mają możliwość realizować zielone projekty w najbliższej sobie przestrzeni.